گنبد نمکی جاشک: شگفتی زمین‌شناسی ایران در دل طبیعت بوشهر

    

این پدیده طبیعی، بزرگترین گنبد نمکی خاورمیانه است و یکی از میراث ارزشمند طبیعی ایران محسوب می شود.

گنبد نمکی جاشک یا دشتی، جاذبه ای طبیعی و خارق العاده با وسعت 3666 هکتار است که عنوان بزرگترین گنبد نمکی خاورمیانه را دارد. از جاده کنگان – بوشهر قسمت های بلند این پدیده همچون کوه های برفی در یک دشت به نظر می رسند و هر چشمی را به خود خیره می کنند. باید توجه داشت که این گنبد نمکی یکی از فعال ترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران نیز به شمار می رود و به عنوان یک سرمایه ملی با قدمت 600 میلیون سال اهمیت بسیاری دارد. گنبد نمکی جاشک یکی از جاذبه های ژئوتوریسم در کشورمان محسوب می شود؛ نوعی از گردشگری که بر اساس بازدید از پدیده های زمین شناسی و آشنایی با چگونگی شکل گیری آنهاست.

بد نیست پیش از ادامه مطلب، تعریفی کلی از گنبدهای نمکی داشته باشیم تا بدون هیچ علامت سوالی از مرور زیبایی های جاشک لذت ببرید.

 تصور همه ما از نمک، ماده سفید رنگی است که در همه آشپزخانه ها پیدا می شود؛ اما جالب است بدانید که در طبیعت نمکِ رنگ آمیزی شده هم وجود دارد! گنبد نمکی جاشک میزبان کانی ها و بلورهای فراوانی است که به دلیل وجود عناصری خاص، رنگ های متنوع قرمز، قهوه‌ای، زرد، سیاه و نارنجی به خود گرفته و تصویری تماشایی را خلق کرده اند.

یخچال های نمکی از دیگر جاذبه های این منطقه به شمار می روند. این جاذبه ها که در نتیجه حرکت توده های نمکی در جهت شیب زمین شکل گرفته اند، در بخش شمال غربی گنبد قابل دیدن هستند.

این آبشارها در مسیر طبیعیِ جریانِ آب گنبد قرار دارند و در فصول کم آبی به دلیل تبخیر کامل آب، بلورهای ضخیم و زیبای نمکی در جهت جریان آب ها تشکیل می شوند. اواسط بهار تا اواسط پاییز بهترین زمان برای دیدن این آبشارها است.

غارهای نمکی بخش دیگری از شگفتی های طبیعت را به نمایش گذاشته اند. این غارها که بر اثر انحلال رسوبات نمکی شکل گرفته اند در گوشه گوشه گنبد خودنمایی می کنند. با ورود به آنها چشم تان به بلورهای نمکی می افتد که به صورت استالاگمیت و استالاکتیت خودشان را نمایان ساخته اند. طول غارها متفاوت است؛ شاید چشم تان به غاری کوچک بیفتد که 30 تا 50 متر طول دارد و یا غارهای 300 متری و 500 متری را ببینید. شاید هم گذرتان به بزرگترین غار منطقه با طول 1500 متر افتاد که به نام غار پلکانی شناخته می شود.

شاید بتوان تخت دیو یا دودکش جن را زیباترین پدیده فرسایشی گنبد جاشک دانست. این پدیده به صورت ستون هایی دیده می شود که به دلیل شکل شان نام خاص خود را دارند و ستون انگشت خدا یا کلاه به سر از نام های آنها هستند. برخی معتقدند این ستون ها همچون نگهبانانی استوار و همیشگی از گنبد محافظت می کنند. ستون ها و قله ها در جای جای منطقه رو به آسمان رفته اند؛ ستون هایی که گاه قسمت بالایی شان از بدنه آنها پهن تر است و از 10 سانتی متر تا چند ده متر ارتفاع دارند.

یکی دیگر از شگفتی های گنبد نمکی جاشک چشمه‌های نمکی هستند که در جای جای آن دیده می شوند و آب شور را از اعماق زمین به روی سطح آن به جریان می اندازند تا حیات منطقه را حفظ کنند. اگر فعالیت این چشمه ها متوقف شود تمام زیبایی های جاشک و قندیل های نمکین آن از بین می روند و مرگ این جاذبه طبیعی رقم می خورد. این چشمه ها درون غارها و در سطح دره ها قرار دارند و یکی از جاذبه های دیدنی جاشک به شمار می روند.

 شگفت انگیزترین بخش این منطقه، دره گل کلم،‌ نام دارد که سراسر سطح آن با نمک هایی که به صورت گل کلم دیده می شوند، پوشیده شده است. این نمک ها همچون یک تابلوی نقاشی به نظر می رسند و با ظرافتی خاص در اندازه ها و ابعاد گوناگون شکل گرفته اند. در برخی نقاط، نمک‌ها به صورت غنچه‌هایی در کنار هم، باز شده و یکی از زیباترین مناظر را پیش روی تان قرار می دهند.

    تحقیقات علمی